Du học tiến sĩ ở nước ngoài mang lại nhiều cơ hội và thách thức. Liệu bạn có nên đầu tư thời gian và công sức cho hành trình này? Trong bài viết này, Du Học Đăng Huy sẽ cung cấp thông tin chi tiết về lợi ích, thách thức và gợi ý các nước phù hợp để du học tiến sĩ, giúp bạn có quyết định sáng suốt cho tương lai học thuật của mình.

Vì sao nên du học tiến sĩ ở nước ngoài?

Quyết định theo đuổi bằng Tiến sĩ là một quyết định lớn, vì việc đạt được tấm bằng này không hề đơn giản. Nếu bạn đang phân vân liệu đây có phải con đường phù hợp cho mình hay không, hãy xem xét những lý do sau:

Nhưng tại sao lại phải học Tiến sĩ?

Câu đầu tiên tôi thường nói với những bạn còn đang băn khoăn về việc học hay không học, đó là: Bạn không nhất thiết phải có bằng Tiến sĩ để làm được những điều mình muốn. Nếu bạn có ước mơ mở ra một trường học, một tổ chức, một doanh nghiệp …, bạn không nhất thiết cần phải học Tiến sĩ để làm được điều đó. Tôi thường nghĩ thế này. Nếu như chúng tôi, những người làm khoa học, là nơi “sản xuất” ra những công trình nghiên cứu thì bạn có thể là người “tiêu dùng”, sử dụng những kết quả nghiên cứu có sẵn để ứng dụng vào những gì mình đang làm. Có rất nhiều sách báo hiện nay xuất bản kết quả công trình nghiên cứu và viết dưới ngôn ngữ mà mọi người bình thường (không cần học Tiến sĩ) cũng có thể hiểu được. Bởi vậy, nếu ham học hỏi, đọc nhiều, tham dự hội thảo nhiều, hay trao đổi nhiều với các chuyên gia, kiến thức và kỹ năng của bạn cũng có thể nâng tầm cao hơn. Hãy để tôi nhắc lại một lần nữa, bạn không nhất thiết phải có bằng Tiến sĩ để làm được những điều mình muốn!

Vậy mọi người đi học Tiến sĩ để làm gì? Phần lớn những người từng liên hệ với tôi đều nói rằng họ muốn học thêm kiến thức, cảm thấy những điều mình học trước đây chưa đủ sâu và chưa “đến tầm”. Nhưng bên cạnh đó còn rất nhiều lý do có phần “cấp bách” hơn, ví dụ như: muốn có học bổng (vì nguồn tiền học bổng thường dồn cho Tiến sĩ hơn là Thạc sĩ), muốn ra nước ngoài trải nghiệm hoặc muốn ở nước ngoài lâu hơn, muốn ở cùng chồng/vợ và đóng góp kinh tế (một số loại visa không cho phép thân nhân người đi học được đi làm kiếm tiền, bởi vậy, cả hai vợ chồng đều đi học sẽ được cấp loại visa để cả hai cùng có thể đi làm), để được thăng chức hoặc giữ vị trí của mình (một số công việc yêu cầu bằng cấp cao) … Vô vàn các lý do khác nhau. Tôi thường gặp những bạn phải vòng vo, quanh co mãi mới nói ra được lý do thật của mình để đi học vì:”Lý do của mình có thể bị người ngoài đánh giá là ‘thực dụng'”. Nhưng đối với tôi, tất cả các lý do trên đây đều chính đáng.

Bản thân tôi vốn là một người thích học thêm điều mới ở trường lớp (*khác với những người ham học nhưng không nhất thiết phải từ hệ thống giáo dục chính quy) và từ khi còn rất nhỏ, tôi đã khát khao để được học lên cao nhất có thể. Tuy nhiên, ban đầu tôi thiếu tự tin về năng lực của mình và không nghĩ rằng mình có thể học được Tiến sĩ (quay lại vấn đề là tôi không có mentor và không biết ai học Tiến sĩ về Giáo dục). Nhưng năm 2013, khi đang nộp học Thạc sĩ, tôi quyết định làm thêm bộ hồ sơ Tiến sĩ vì quá bức xúc và mệt mỏi với việc nhận được từ chối học bổng cao học từ hết trường này đến trường kia, chỉ vì: “Xin lỗi bạn, nguồn tiền này chỉ dành cho đơn nộp học bậc Tiến sĩ”. Nhưng quá trình làm hồ sơ năm đầu tiên tại Việt Nam và năm thứ hai sau khi đã học được một kỳ Thạc sĩ tại Mỹ làm tôi nhận ra tố chất, kỹ năng, và kinh nghiệm của mình đủ để theo học Tiến sĩ một cách tự tin, chắc chắn (đọc thêm về hành trình của tôi tại đây). Nếu không có sự bức xúc từ những ngày đầu tiên về chuyện thiếu học bổng và những lý do bên ngoài niềm đam mê học tập, tôi có lẽ sẽ không bao giờ có đủ can đảm nộp học Tiến sĩ. Bởi vậy, đối với tôi, mọi lý do đều là chính đáng.

Nhưng hãy nghe tôi ở điểm này, khát khao được học hỏi và đam mê nghiên cứu của bạn phải là lý do hàng đầu. Nếu thiếu đi những điều này, 4-6 năm học và làm việc điên cuồng sẽ khiến bạn cảm thấy khốn khổ và muốn bỏ cuộc giữa chừng. Học Tiến sĩ là một quá trình tu luyện vô cùng nghiêm túc, vất vả, và phải trả giá nhiều điều. Tôi không tin bất cứ ai nói rằng làm Tiến sĩ ở nước ngoài, đặc biệt ở những trường có thứ hạng, là dễ dàng. Tôi cũng sẽ tranh luận cho đến cũng với những ai nói rằng học Tiến sĩ ngành khoa học xã hội và nhân văn (non-STEM) là dễ dàng. Nếu dễ như thế, mọi người hãy làm đi, hãy cho tôi thấy thực tế nó dễ đến mức độ nào. Cho đến tận năm thứ cuối của chương trình Tiến sĩ, tất cả những gì tôi trải qua đều đánh đổi bằng mồ hôi và nước mắt. Chưa có cái gì đến với tôi và bạn bè, đồng nghiệp là dễ dàng cả.

Viết ra tất cả những khó khăn này không phải để nói rằng bạn không nên đi học Tiến sĩ, mà chỉ để bạn có cái nhìn toàn cảnh hơn và chuẩn bị tốt hơn cho tương lai của mình. Khi viết bài luận về lý do muốn đi học (Statement of Purpose — SOP), bạn hãy nghĩ thật thấu đáo về điều này: Mình có thực sự, thực sự muốn học Tiến sĩ không? Muốn tới mức mà mình sẵn sàng chết đi sống lại vì nó?

Thời gian lấy bằng tiến sĩ trong ngành tâm lý học

Để hoàn thành bằng tiến sĩ trong ngành tâm lý học thường mất từ 7 đến 8 năm, tùy thuộc vào chương trình và yêu cầu cụ thể. Sinh viên có thể chọn giữa Tiến sĩ Tâm lý học (PsyD) tập trung vào thực hành lâm sàng và Tiến sĩ Triết học (Ph.D.) tập trung vào nghiên cứu. Chương trình Ph.D. thường mất từ 5 đến 7 năm, trong khi chương trình PsyD mất từ 4 đến 6 năm để hoàn thành.

Thời gian du học lấy bằng tiến sĩ mất bao lâu?

Theo một khảo sát gần đây của các tiến sĩ tại các tổ chức ở Hoa Kỳ, thời gian trung bình để hoàn thành một chương trình tiến sĩ là 5.8 năm, tùy thuộc vào đối tượng và trường đại học. Đối với các ngành nhân văn và nghệ thuật, thời gian này thường dài hơn, với trung bình là 7.1 năm.

Thời gian lấy bằng tiến sĩ trong ngành giáo dục

Tiến sĩ Giáo dục (Ed.D.) thường mất khoảng 3 năm để hoàn thành. Sinh viên phải có bằng thạc sĩ giáo dục để tham gia chương trình và hoàn thành một luận án gốc. Học sinh cũng cần duy trì điểm trung bình 3.0 (GPA) và vượt qua các bài kiểm tra hoàn chỉnh sau một số tín chỉ nhất định.

Tạo sự khác biệt qua nghiên cứu

Học Tiến sĩ đòi hỏi rất nhiều giờ nghiên cứu và sự hy sinh trong cuộc sống thường ngày. Tuy nhiên, những gì bạn đạt được từ việc nghiên cứu này mới thật sự quan trọng.

Dù bạn theo đuổi Tiến sĩ trong các lĩnh vực như Sinh học, Toán học, Nghiên cứu Pháp ngữ, Kỹ thuật Hệ thống, hay bất kỳ lĩnh vực nào khác, công việc của bạn có thể mang lại tác động lớn cho thế giới. Bạn có thể sử dụng trí tuệ nhân tạo để dự báo lũ lụt chính xác hơn, phát triển các phương pháp trồng rau trong không gian, hoặc khám phá một loài sinh vật biển mới.

Nên chọn nước nào du học tiến sĩ thì tốt?

Khi quyết định du học tiến sĩ, việc lựa chọn quốc gia phù hợp là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng học tập và cơ hội nghề nghiệp sau này. Vậy nên chọn nước nào để du học tiến sĩ thì tốt nhất? Hãy cùng Du Học Đăng Huy khám phá những quốc gia hàng đầu với chương trình tiến sĩ chất lượng và môi trường học tập lý tưởng.

Bậc học tiến sĩ là một chương trình nghiên cứu chuyên sâu và đáng được tôn vinh vì những đóng góp khoa học của nó. Ở Anh Quốc, các nghiên cứu tiến sĩ thường tập trung vào một vấn đề cụ thể trong đời sống, con người hoặc các sinh vật khác, và được công nhận qua các giải thưởng nghiên cứu.

Những nghiên cứu sinh sẽ thực hiện khảo sát và nghiên cứu sâu rộng về một vấn đề, sau đó bảo vệ luận án trước Hội Đồng. Trong quá trình học, sinh viên sẽ có một giáo sư giám sát tiến độ. Thời gian hoàn thành chương trình tiến sĩ tại Anh là khoảng 3 năm cho hệ chính quy và 6 năm cho hệ bán thời gian.

Sinh viên tiến sĩ không bắt buộc phải tham dự các buổi học như ở bậc cử nhân hay thạc sĩ, mà chủ yếu tự nghiên cứu và lên kế hoạch nghiên cứu.

Bằng cử nhân và thạc sĩ (một số trường yêu cầu bằng cấp cùng ngành với ngành tiến sĩ dự định học)

Chứng chỉ IELTS từ 7.5/9.0 trở lên

Hồ sơ chứng minh năng lực học tập và nghiên cứu từ giáo sư và bạn đồng môn

Bản tuyên bố về vấn đề cần nghiên cứu

Phỏng vấn (tùy theo yêu cầu của trường)

Bản đề xuất nghiên cứu liên quan đến ngành học

Chương trình toàn thời gian: từ £20,000/năm

Chương trình bán thời gian hoặc học trực tuyến từ xa: từ £10,000/năm

Các trường tại Anh thường có học bổng dành cho nghiên cứu sinh quốc tế từ các doanh nghiệp, tổ chức và đơn vị tài trợ. Để xin học bổng hoặc giải thưởng, bạn cần nộp thư mời nhập học từ trường đại học chứng minh bạn là một ứng viên xuất sắc. Thời gian nộp đơn thường vào đầu tháng 2 cho học kỳ tháng 9.

Úc là một quốc gia với nền văn hóa đa dạng và dân cư thân thiện, thu hút nhiều người đến sinh sống, học tập và làm việc. Nhiều trường đại học của Úc nằm trong top các trường đại học hàng đầu thế giới, cung cấp các chương trình học chất lượng cao ở tất cả các bậc học, bao gồm cả tiến sĩ. Chính phủ Úc hỗ trợ các trường đại học thực hiện các hoạt động nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống.

Chương trình tiến sĩ tại Úc kéo dài từ 2 đến 5 năm, tùy thuộc vào trường và chuyên ngành. Nghiên cứu sinh quốc tế không thể đăng ký học bán thời gian hoặc trực tuyến.

Có người giám sát hoặc bảo chứng tham gia vào công trình nghiên cứu (thường là các giáo sư)

Bản đề xuất nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực của bạn ở bậc cử nhân và thạc sĩ

Giấy chấp thuận đề cử từ trường đại học

Phỏng vấn trực tiếp hoặc trực tuyến (tùy theo yêu cầu của trường)

Chứng chỉ IELTS từ 6.5/9.0 trở lên (không có kỹ năng nào dưới 6.5)

Bảng điểm bậc cử nhân và thạc sĩ

Từ 18,000-42,000AUD/năm (tùy theo trường và chuyên ngành)

Các trường đại học hàng đầu ở Úc thường có học bổng dành cho nghiên cứu sinh quốc tế, nhưng số lượng học bổng có hạn.

Singapore là một thành phố đảo với nền văn hóa phong phú và môi trường sống sạch đẹp. Chất lượng giáo dục tại đây được xếp hạng cao trên thế giới. Chính phủ Singapore khuyến khích các trường đại học phát triển hệ sinh thái nghiên cứu và tự chủ trong giảng dạy, đào tạo.

Các trường đại học hàng đầu như National University of Singapore (NUS), Nanyang Technological University (NTU), Singapore Management University (SMU), Singapore Institute of Technology (SIT), Singapore University of Technology and Design (SUTD), và Singapore University of Social Sciences đều cung cấp chương trình tiến sĩ. Nhiều nghiên cứu sinh quốc tế chọn Singapore là điểm đến để học tập và nghiên cứu.

Chương trình tiến sĩ tại Singapore kéo dài từ 2 đến 5 năm, với một số trường có thời gian học khoảng 4 năm.

Bằng cử nhân và thạc sĩ (cùng chuyên ngành với ngành tiến sĩ dự định học)

Chứng chỉ IELTS từ 6.5/9.0 trở lên hoặc TOEFL tương đương

GRE hoặc GMAT (tùy theo yêu cầu của trường)

3 thư giới thiệu từ người giám sát hoặc giáo sư từ bậc thạc sĩ

Chứng minh hiểu biết sâu sắc về lĩnh vực xin học tiến sĩ (bài báo nghiên cứu, chứng nhận từ giáo sư cùng ngành, tóm tắt vấn đề cần nghiên cứu,…)

Khoảng 28,000SGD trở lên cho 1 năm học

Các trường đại học ở Singapore thường có học bổng do các doanh nghiệp, tổ chức, và tập đoàn đa quốc gia tài trợ. Chính phủ Singapore cũng hỗ trợ tài trợ học bổng cho các trường đại học hàng đầu của quốc gia.

Qua bài viết trên của Du học Đăng Huy, có thể thấy rằng quyết định du học tiến sĩ không chỉ mang tính chiến lược cá nhân mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến sự nghiệp và phát triển sau này. Việc lựa chọn đúng quốc gia và chương trình phù hợp không chỉ giúp nâng cao kiến thức chuyên môn mà còn mở ra cơ hội học tập và nghiên cứu tại các môi trường hàng đầu thế giới. Hãy cân nhắc kỹ lưỡng và tìm hiểu kỹ trước khi đưa ra quyết định cuối cùng để đạt được những thành tựu trong sự nghiệp học thuật và nghề nghiệp.

Đừng quên ghé thăm chuyên mục Du học để khám phá thêm nhiều thông tin hữu ích liên quan mà có thể bạn đang tìm kiếm.

Gần đây, có nhiều bạn liên hệ hỏi tôi về việc học Tiến sĩ ở nước ngoài, đặc biệt trong khối ngành khoa học xã hội và nhân văn. Đây thực sự là một điều ngạc nhiên lớn đối với tôi! Cách đây 5 năm, khi tôi bắt đầu làm hồ sơ cao học ngành Quản lý Giáo dục ở Mỹ, rất ít người theo học ngành này ở nước ngoài (đa phần mọi người học về Ngôn ngữ Anh hay Dạy tiếng Anh). Tìm được người học cao học đúng ngành Quản lý Giáo dục gần như là không tưởng, nhưng đến cả những người học ngành khoa học xã hội chung chung thôi cũng đã vô cùng khó tìm. Mặc dù từng nhận được sự giúp đỡ từ nhiều anh chị đi trước, tôi thực sự không có một ai gọi là “mentor” (người chỉ dẫn) đúng nghĩa để trả lời các câu hỏi trong quá trình làm hồ sơ và lập dự định tương lai cho mình.

Đó là Thạc sĩ. Còn Tiến sĩ nữa thì ôi thôi, hầu như mọi người nghe đến hai từ “Tiến sĩ” đã thấy vô cùng xa vời và đáng sợ, cứ như thể là học được xong cái bằng ra trường thì đã già lụ khụ, chồng con không có, đầu óc thì phi thực tế ở đâu đâu (hay là thế thật? ????). Hồi đó, Tiến sĩ hầu như chỉ dành cho những bạn học khối ngành khoa học tự nhiên (STEM) thôi bởi vì các bạn được định hướng làm việc trong phòng thí nghiệm, sản xuất kỹ thuật, máy móc công nghệ … từ rất sớm — những ngành này cũng có xu hướng tuyển nghiên cứu sinh trẻ, mới có bằng Đại học. Trong khi đó, ngành khoa học xã hội thường yêu cầu nghiên cứu sinh phải có bằng Thạc sĩ trước hoặc có kinh nghiệm làm việc ít nhất 2 năm. Thế nên, thời điểm đó, việc nộp học Tiến sĩ ngành khoa học xã hội và nhân văn ở nước ngoài là rất hiếm, đặc biệt cho những ai ngoài ngạch giảng dạy, nghiên cứu, hay quản lý nhà nước tại Việt Nam.

Bởi vậy, việc chỉ sau vài năm đã có rất nhiều người học cao học ở nước ngoài khối ngành khoa học xã hội và nhân văn, ra trường tiếp tục có ý muốn học Tiến sĩ (thậm chí có những người học thẳng từ Đại học lên Tiến sĩ) là một xu hướng rất thú vị đối với tôi. Tuy nhiên, vì việc học Tiến sĩ ở nước ngoài còn khá mới mẻ với người Việt Nam, tôi nhận thấy có nhiều suy nghĩ mơ hồ, chưa thực sự sát đáng về chủ đề này. Bởi vậy, tôi quyết định thông qua bài viết này để trả lời một số câu hỏi thường gặp như: Tiến sĩ là gì? Học như thế nào? Lý do gì để học Tiến sĩ? Học bậc Tiến sĩ khác với bậc Thạc sĩ như thế nào? Ra trường thì làm gì? và những điều mà tôi ước mình biết trước khi nộp hồ sơ (nhưng không ai chỉ cho vì thiếu mentor ????).

Tôi không có khả năng (và quyền hạn) để trả lời câu hỏi bạn có nên học Tiến sĩ hay không. Nhưng tôi hy vọng qua bài viết này, bạn sẽ tìm được câu trả lời cho chính mình.

*** Lưu ý: Kiến thức và kinh nghiệm của tôi là hữu hạn. Tôi không phải chuyên gia trong lĩnh vực tư vấn du học và những gì tôi chia sẻ dưới đây đều xuất phát từ trải nghiệm của tôi, một sinh viên từng học Thạc sĩ và Tiến sĩ ngành Quản lý Giáo dục tại 2 ngôi trường khác nhau trên nước Mỹ. Những người học ngành khác, trường khác, đất nước khác… sẽ có thể có những trải nghiệm rất khác.